WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) – co to dokładnie jest?

wibor

WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) odgrywa istotną rolę w polskim systemie finansowym, mając wpływ na koszt kredytów i zobowiązań bankowych. Jest to wskaźnik określający średnią wysokość oprocentowania, po której banki pożyczają sobie nawzajem środki na rynku międzybankowym.

Jak działa WIBOR i jak jest ustalany?

To wskaźnik, który odzwierciedla koszt pieniądza w krótkoterminowych transakcjach między bankami. Zanim bank udzieli kredytu, często musi pozyskać środki z rynku międzybankowego, a koszt tych pożyczek zależy właśnie od stopy WIBOR. Każdego dnia roboczego o godzinie 11:00 największe polskie banki zgłaszają proponowane stopy procentowe, po jakich są gotowe pożyczać pieniądze innym bankom. Następnie, na podstawie zgłoszeń, obliczana jest średnia, która staje się oficjalną wartością WIBOR na dany dzień. Wyznaczaniem wskaźnika zajmuje się specjalny panel banków, nadzorowany przez Stowarzyszenie Rynków Finansowych ACI Polska.

Rodzaje

Wskaźnik ten nie jest jedną, sztywną stawką, lecz występuje w różnych wariantach, w zależności od okresu, na jaki banki udzielają sobie pożyczek. Najbardziej popularne są:

  • 1M (1-miesięczny) – stopa pożyczki na okres jednego miesiąca,
  • 3M (3-miesięczny) – stopa pożyczki na okres trzech miesięcy,
  • 6M (6-miesięczny) – stopa pożyczki na okres sześciu miesięcy,
  • 12M (12-miesięczny) – stopa pożyczki na okres dwunastu miesięcy.

Dla kredytów hipotecznych najczęściej stosowaną stopą referencyjną jest 3M lub 6M. W praktyce oznacza to, że wysokość raty kredytu hipotecznego może być aktualizowana co trzy lub sześć miesięcy, w zależności od tego, jak zmienia się WIBOR. Jeżeli rośnie, kredytobiorca musi liczyć się z wyższymi ratami, a jeżeli spada – z niższymi.

Dlaczego WIBOR jest ważny dla kredytobiorców?

Wskaźnik ten bezpośrednio wpływa na koszty zobowiązań kredytowych, ponieważ wiele kredytów w Polsce, w tym hipoteczne, ma oprocentowanie zmienne, składające się z marży banku oraz stawki wskaźnika. Przykładowo, jeżeli klient zawiera umowę na kredyt hipoteczny z marżą 2%, a aktualna wartość WIBOR 3M wynosi 4%, całkowite oprocentowanie kredytu wyniesie 6%. Z tego powodu wartość tego wskaźnika ma ogromne znaczenie dla gospodarstw domowych oraz firm, które finansują swoje inwestycje przy pomocy kredytów.

W ostatnich latach zmienność była szczególnie widoczna. W okresie niskich stóp procentowych, w latach 2020-2021, WIBOR oscylował na bardzo niskim poziomie (np. WIBOR 3M wynosił poniżej 1%). Jednak wraz z rosnącą inflacją i podnoszeniem stóp procentowych przez Narodowy Bank Polski (NBP), WIBOR gwałtownie wzrósł, osiągając poziomy znacznie powyżej 7% w 2022 roku.

Rola na rynku międzybankowym

Choć dla wielu osób wskaźnik ten kojarzy się głównie z kredytami, jego znaczenie na rynku międzybankowym jest o wiele szersze. Wskaźnik ten służy do wyceny różnego rodzaju instrumentów finansowych, takich jak obligacje korporacyjne czy transakcje swapowe. Pełni także funkcję barometru stabilności systemu finansowego. W sytuacjach kryzysowych, gdy zaufanie między bankami spada, WIBOR może gwałtownie rosnąć, co oznacza wzrost kosztów pozyskiwania środków przez banki, a w konsekwencji wzrost oprocentowania kredytów dla klientów detalicznych.

Warto przy tym dodać, że, jako wskaźnik pożyczek międzybankowych, odzwierciedla także ogólną sytuację makroekonomiczną kraju. Wysokie stopy procentowe, jak te obserwowane podczas walki z inflacją, powodują wyższe wartości wskaźnika, co z kolei przekłada się na wyższe koszty kredytów. Natomiast w okresach niskiej inflacji i stabilnego wzrostu gospodarczego, zwykle spada, co sprzyja obniżeniu kosztów finansowania.

Zmiany w mechanizmach ustalania WIBOR

Od kilku lat obserwujemy debatę na temat transparentności i adekwatności stosowania WIBOR jako wskaźnika referencyjnego. W 2021 roku Polska Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) rozpoczęła prace nad zastąpieniem WIBOR bardziej nowoczesnym wskaźnikiem. Celem jest wprowadzenie wskaźnika, który lepiej odzwierciedla rzeczywiste koszty pozyskiwania środków na rynku międzybankowym. Jedną z propozycji jest wskaźnik WIRD (Warsaw Interest Rate Derivatives), który miałby być oparty na rzeczywistych transakcjach między bankami, a nie tylko deklaracjach.

Podobne zmiany miały miejsce na rynkach międzynarodowych, gdzie wskaźnik LIBOR (London Interbank Offered Rate) został zastąpiony przez inne mechanizmy, takie jak SONIA w Wielkiej Brytanii czy SOFR w Stanach Zjednoczonych. Zmiany te są wynikiem reform po globalnym kryzysie finansowym, które mają na celu zwiększenie transparentności rynku finansowego oraz lepsze odzwierciedlenie rzeczywistych warunków panujących na rynkach międzybankowych.

WIBOR a inflacja i stopy procentowe

Wysokość WIBOR jest ściśle związana z polityką pieniężną prowadzoną przez Narodowy Bank Polski. Główna stopa referencyjna NBP wpływa na poziom WIBOR, gdyż banki uwzględniają ją przy ustalaniu swoich kosztów finansowania. Kiedy NBP podnosi stopy procentowe w celu walki z inflacją, WIBOR rośnie, co bezpośrednio przekłada się na wyższe koszty kredytów dla konsumentów i firm.

Przykład z 2022 roku pokazuje, jak dynamicznie mogą zmieniać się warunki rynkowe. W wyniku rosnącej inflacji, która w pewnym momencie przekroczyła 15%, Narodowy Bank Polski zaczął podnosić stopy procentowe, co spowodowało skok WIBOR. Tego typu zmiany mają daleko idące konsekwencje, zwłaszcza dla osób, które zaciągnęły kredyty hipoteczne z oprocentowaniem zmiennym. Wzrost WIBOR sprawia, że miesięczne raty kredytów mogą rosnąć o kilkaset złotych, co może obciążyć budżety domowe i wpłynąć na kondycję finansową kredytobiorców.

WIBOR w przyszłości

Z uwagi na reformy rynkowe oraz rozwój nowoczesnych instrumentów finansowych, przyszłość WIBOR może zmienić się w najbliższych latach. Planowane wprowadzenie nowego wskaźnika, takiego jak WIRD, ma na celu poprawę transparentności i lepsze odzwierciedlenie rzeczywistych kosztów transakcji na rynku międzybankowym. Oczekuje się, że zmiany te wpłyną na większą stabilność systemu finansowego oraz na dokładniejsze dopasowanie oprocentowania kredytów do realnych warunków rynkowych.

Jednocześnie, zmieniająca się sytuacja gospodarcza – w tym poziom inflacji, polityka pieniężna NBP oraz światowe trendy rynkowe – będzie dalej kształtować wysokość WIBOR i jego rolę w polskim systemie finansowym.